Maak je huis slimmer met domotica (Rens Blom)

Rens Blom schreef het volgende stuk over domotica dat ik je niet wil onthouden.

Huishoudelijke apparatuur die je bedient met je smartphone of je stem. De thermostaat en verlichting die geautomatiseerd werken zodat jij op de bank kan blijven zitten. Toekomstmuziek? Echt niet, de domoticarevolutie is in volle gang.

Terwijl Bas van Nuland (22) de kamer inloopt, zegt hij ‘’Alexa, turn on all lights’’ en binnen een seconde is de verlichting aan. ‘‘Houd je van David Bowie?’’, vraagt hij. Zonder antwoord af te wachten, zegt hij ‘’Alexa, play David Bowie on Spotify.’’ Vrijwel direct daarna klinken de fraaie klanken van Bowie uit de speaker. Bas’ keuze voor domotica lag voor de hand; in zijn appartement slingeren naast vele smartphones, tablets en laptops nog allerlei andere gadgets rond. Op het bureau maakt een 3D-printer sleutelhangers en de robotstofzuiger rijdt terug naar zijn oplaadstation; de vloer is weer schoon. Bas glimlacht. ‘’Ik vind technologie erg interessant en loop er graag mee voorop. Domotica vergt minder onderhoud dan normale apparatuur en is een stuk gebruiksvriendelijker. Het mooiste voorbeeld is naar mijn mening dat als ik ’s avonds in bed lig en ik vergeten ben het licht uit te doen, ik er niet uit hoef. Ik zeg gewoon dat het licht uit moet.’’

Niet alleen voor nerds

Bas’ huis laat goed zien wat er allemaal mogelijk is met domotica. Hoe meer producten je hebt, hoe meer je kan regelen – thuis op de bank of op afstand. Bas gaf ongeveer duizend euro uit aan zijn domoticasysteem, maar je kan het zo goedkoop of duur maken als je wil. Een slimme thermostaat van tweehonderd euro is leuk om mee te beginnen en als die bevalt, kun je uitbreiden door er bijvoorbeeld een – eveneens slimme – rookmelder en beveiligingscamera aan te koppelen. Een paar jaar geleden was domotica alleen iets voor jonge nerds, maar tegenwoordig kan vrijwel iedereen de slimme producten bedienen. Niet iedereen zal direct overtuigd zijn van de toegevoegde waarde ten opzichte van normale apparatuur, maar de kracht van domotica zit ‘m vooral in het gebruiksgemak. Met een app (applicatie) op je smartphone of tablet kun je de apparaten taken laten uitvoeren die je voorheen zelf moest doen.

Geen verbouwing nodig

Stel dat je ervoor kiest om je huis te voorzien van een basisdomoticasysteem, dat een paar duizend euro kost. Hierbij worden de belangrijkste productgroepen als de schakelaars, verlichting en thermostaat vervangen door slimmere modellen. ‘’Dat vereist geen hele verbouwing’’, zegt domoticadeskundige Martin van Aarts. ‘’Omdat domotica grotendeels draadloos is, kan het goed geïntegreerd worden in oudere huizen. Bij nieuwbouwhuizen is het nog eenvoudiger.’’ De installatie daarentegen is meer specialistisch werk, vooral wanneer het om de complete verlichting of de thermostaat gaat. Martin raadt het aan om dat uit te besteden aan een elektricien, zoals ook Bas deed. Hij ging in een appartement wonen waar nog niets aanwezig was en schafte verschillende domoticaproducten aan. De loodgieter installeerde zijn Nest-thermostaat direct met de ketel en de elektricien deed de Nest Protect-rookmelder omdat die moest worden aangesloten op het stroomnet. Bij de robotstofzuiger en Amazon Echo-speaker met ingebouwde Alexa-spraakassisent was het alleen een kwestie van aansluiten en gaan. Ook de Philips Hue-lampen draaide Bas er zelf in. Het eindresultaat is indrukwekkend: hij bedient de apparatuur grotendeels met zijn stem.

Als ik ’s avonds in bed lig en vergeten ben het licht uit te doen, hoef ik er niet uit. Ik zeg gewoon dat het licht uit moet.’’

Laat inbrekers schrikken

Die bestembesturing lijkt ideaal, maar momenteel ondersteunen nog maar weinig domoticaproducten het. De meeste mensen maken daarom gebruik van een fysieke afstandsbediening of app op hun smartphone of tablet. Volgens Martin werkt dat goed, al is er ruimte voor verbetering. ‘’Consumentendomotica is steeds beter te bedienen met een app. De gemiddelde gebruiker kan zo eenvoudig basistaken uitvoeren. Als je meer wilt en wat technisch ben aangelegd, kun je op de computer extra acties aan de domotica toewijzen.’’ Met het oog op de kerstvakantie kun je bijvoorbeeld instellen dat de binnenverlichting simuleert alsof er beweging in huis is. Een soort slimmere tijdschakelaar dus. Of stel dat er inbrekers in je tuin rondlopen, dan kan de beveiligingscamera getriggerd worden om te filmen en een notificatie te sturen naar je smartphone. Vervolgens gaan alle lampen knipperen om de inbrekers te verjagen.

Technische beperkingen

Dit soort voorbeelden zullen veel mensen aanspreken, maar domotica-adviseur Steven van Dalen geeft aan dat er ook nadelen kleven aan domotica. Zo zijn er verschillende technische standaarden, bijvoorbeeld Zwave. Niet alle domoticaproducten ondersteunen dezelfde standaard(en), waardoor het kan zijn dat het ene product slecht of zelfs niet samenwerkt met het andere. En zelfs wanneer al je domoticaproducten dezelfde standaard ondersteunen, blijft het opletten. Fabrikanten kunnen hun producten namelijk ongeschikt maken met die van andere merken, in de hoop dat de gebruiker alleen domotica van hún merk aanschaft. Ook Bas kreeg hiermee te maken. Hij wilde slimme stopcontacten kopen, maar die kunnen niet overweg met zijn Alexa-spraakassisent. ‘’Die ondersteunt maar een paar merken en omdat ik de stopcontacten met mijn stem wilde besturen, ging de aanschaf niet door. Jammer, maar wat ik nu heb werkt goed samen en als ik nieuwe domotica wil, moet die daar ook compatible mee zijn.’’

Een inbreker die jouw domotica hackt, kan zonder braakschade je huis leegroven. Ik ben benieuwd of de verzekering dan uitkeert.

Angst voor hackers

Er spelen nog meer technische kwesties bij domotica. Eén daarvan zijn de privacy zorgen. Omdat domoticaproducten via internet met je smartphone of tablet communiceren, bestaat de kans dat kwaadwillenden ongevraagd toegang krijgen tot je gegevens. Zo zou een hacker via de beveiligingscamera mee kunnen kijken in huis of de thermostaat op dertig graden kunnen zetten. Steven denkt dat fabrikanten veel moeite doen om hun producten te beschermen, maar dat gebruikers vaak lui zijn. ‘’Vaak wijzigen ze standaardwachtwoorden als 1234 of password niet en maken ze zichzelf zo kwetsbaar.’’ Martin is het hiermee eens en vult aan: ‘’Met de huidige generatie domotica is beveiliging nog een vraagstuk. Wat als een inbreker jouw slimme voordeurslot kan kraken omdat je niet de laatste beveiligingsupdates hebt gedownload? Die inbreker haalt zonder braakschade je huis leeg en dan ben ik benieuwd of de verzekering uitkeert.’’

Levensduur domotica onzeker

Daarnaast rijst steeds vaker de vraag of de bestaande domoticaproducten wel voorbereid zijn op de toekomst. Kan de huidige generatie nog lang mee of raakt hij over een paar jaar verouderd, waardoor je noodgedwongen een heel nieuw systeem moet aanschaffen? Bas is daar niet bang voor, ondanks dat zijn 2,5 jaar oude Nest-thermostaat sinds een paar maanden geen updates meer krijgt. ‘’Ik verwacht dat hij blijft werken volgens de standaard levensduur. Fabrikanten kunnen het niet maken om de stekker uit een prima product te trekken door bijvoorbeeld opeens een standaard niet meer te ondersteunen.’’ Steven sluit zich daarbij aan, maar Martin denkt er anders over. ‘’Wat we nu gebruiken, is een tussengeneratie. De domotica is gebaseerd op één centraal apparaat in huis, bijvoorbeeld de Toon-thermostaat van Eneco. Als die over een paar jaar stukgaat, kan het twijfelachtig worden. Is ‘ie straks nog verkrijgbaar, werkt alles er dan nog mee samen? Ik verwacht dat de volgende generatie domotica meer toekomstbestendig is omdat die via het internet werkt en dus geen kastje meer nodig heeft. Een mooi, nu al bestaand, voorbeeld zijn de Nest-producten.’’

Daar zijn Steven en Bas het mee eens. Het brein van domotica gaat de aankomende jaren verhuizen van een fysiek kastje naar de cloud, waarbij ook de beveiliging wordt verbeterd. Daarnaast ligt het in de lijn der verwachting dat domotica meer zelflerend en dus slimmer wordt zodat je minder gebruik hoeft te maken van apps en de computer. Bas sluit af met ‘’Ik denk dat spraakbesturing de toekomst is’’, waarna hij een glas drinken pakt en tegen zijn slimme speaker zegt dat hij Qmusic wil luisteren.